Sardana (Catalaanse volksdans)

Nog niet zo eenvoudig als je denkt

Mijn eerste jaren na mij emigratie woonde ik in het centrum van het prachtige Middeleeuwse Besalu. Ik huurde een oud huis dat stond aan een pleintje midden in het stadje. Vanuit de keuken en de woonkamer had ik uitzicht op dit pleintje waar ook het gemeentehuis was gevestigd en waar alle activiteiten uit het stadje plaatsvonden.

De Sardana

Daar maakte ik kennis met de Sardana. Op een dag werd er een podium opgebouwd aan de rand van het pleintje en op aanplakbiljetten werd de Sardana aangekondigd. De volgende dag nam er een band plaats op het podium en rond het middaguur begon deze te spelen. Opvallend is het geluid van een vreemd en schel toetertje dat telkens te horen is aan het eind van elk couplet. Terwijl de muziek speelt, stroomt het pleintje vol met mensen. Sommige dragen espadrilles met veters opgebonden tot om de kuiten en anderen dragen een rood zwarte baret.

In heel Catalonië zie je deze Catalaanse dans Mensen slaan hun handen in elkaar en dansen in cirkels met kleine precieze pasjes. De kring gaat langzaam rond, en rond terwijl meer mensen meedoen om de kring groter te maken. Het lijkt allemaal hele simpele pasjes maar er zit een bepaald patroon in en vanuit de passen gaat men over in springen. Dit is de Sardana: de traditionele nationale dans van Catalonië.

Symbool van identiteit

Het is belangrijk voor de Catalanen. Niet alleen brengt het de mensen van Catalonië samen; het is een symbool van hun nationale trots en identiteit. Om de betekenis achter de dans te begrijpen, is het belangrijk om te kijken naar de historische context achter dit zogenaamd simplistische idee van de Catalaanse dans. Zo eenvoudig als het lijkt, is het echter niet.

De Catalanen zijn een trots en patriottisch volk met een eigen traditie en cultuur die hen onderscheidt van Castiliaans Spanje. Veel Catalanen beschouwen de regio Catalonië als iets anders dan Spanje en hoewel het binnen Spanje ligt, wordt er al meer dan 150 jaar veel gepleit voor een onafhankelijk Catalonië.

Sardana les

Mijn oude buurvrouwtjes van destijds vertelden me dat de Sardana een verplichte les was op school en dat die heel serieus werd genomen. De ouders stonden erop dat ieder kind de dans helemaal onder de knie kreeg.

De invloed van Franco

Franco, de Spaanse dictator die 30 jaar regeerde van eind jaren '40 tot 1975, zag de Catalanen als een bedreiging. Hun verlangen naar onafhankelijkheid en hun grote nationale trots werd door Franco beschouwd als onbeschaamd, arrogant en een persoonlijke belediging. Zijn afkeer van de Catalanen was zo groot dat hij vele verlammende wetten afdwong in een poging de tradities en taal van de Catalaanse cultuur te verwijderen en zo van Spanje een uniforme staat te maken. Naast andere regels die hij handhaafde, verbood hij het spreken van Catalaans, het lezen van Catalaanse boeken maar ook alle Catalaanse tradities, een daar behoorde de Sardana ook toe.

Misschien juist daarom word De Sardana door de Catalanen beschouwd als een krachtig symbool van nationale eenheid en identiteit dat de geest van Catalonië weergeeft. Zelfs onder tirannieke heerschappij bleef de ware aard van de Catalanen bestaan, en dit wordt perfect weergegeven door de Catalaanse dans van de Sardana; dansende mensen, verenigd samen, uit alle lagen van de bevolking en van alle leeftijden. Hun verschillen terzijde schuivend en trots zeggend, met opgeheven handen en hoofden dat ze Catalanen zijn.